Zapłata za fakturę na rachunek spoza „białej listy” – konsekwencje podatkowe
Zgodnie z prawem przedsiębiorców dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą powinno odbywać się za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy, w przypadku gdy:
-
stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca, oraz
jednorazowa wartość transakcji – bez względu na liczbę wynikających z niej płatności – przekracza 15 000 zł lub równowartość tej kwoty.
Ważne! Transakcje w walutach obcych przelicza się na złote według średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji.
Tylko na rachunek z „białej listy”
„Biała lista” podatników VAT to inaczej wykaz podmiotów zarejestrowanych jako podatnicy VAT, niezarejestrowanych oraz wykreślonych i przywróconych do rejestru VAT. Biała lista pozwala:
- sprawdzić, czy kontrahent jest czynnym podatnikiem VAT,
- dowiedzieć się, dlaczego kontrahentowi odmówiono rejestracji, wykreślono go z rejestru lub przywrócono zarejestrowanie jako podatnika VAT,
- potwierdzić numer rachunku bankowego, na który powinno dokonać się zapłaty dla kontrahenta.
Podatnicy prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą nie zaliczą do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji przekraczającej 15 000 zł zostanie dokonana przelewem na rachunek inny niż zawarty na dzień zlecenia przelewu w wykazie podmiotów na „białej liście”. Przedmiotowe transakcje dotyczą dostawy towarów lub świadczenia usług, potwierdzonych fakturą, dokonanych przez dostawcę towarów lub usługodawcę zarejestrowanego na potrzeby podatku od towarów i usług jako podatnik VAT czynny.
Aby odliczyć całą kwotę
Cała kwota wynikająca z faktury powinna być zapłacona przelewem na rachunek zamieszczony na „białej liście”. Jeżeli płatność realizowana będzie etapami – w transzach – i któraś z nich zostanie zapłacona na rachunki spoza „białej listy”, to nabywca nie będzie mógł zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów tych płatności, które zostały dokonane na rachunki spoza „białej listy”.
Konieczna korekta
W praktyce mogą pojawić się sytuacje, w których przed dokonaniem zapłaty na rachunek spoza „białej listy” podatnik prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą już ujął koszt w kosztach uzyskania przychodów. Wówczas zobowiązany jest do:
- zmniejszenia w odpowiedniej części kosztów uzyskania przychodów albo
w przypadku braku możliwości zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów – zwiększenia przychodów - w miesiącu, w którym odpowiednio została dokonana płatność bez pośrednictwa rachunku płatniczego, został zlecony przelew albo płatność została dokonana z pominięciem mechanizmu podzielonej płatności.
Powyższe zasady stosuje się odpowiednio w przypadku:
- nabycia lub wytworzenia środków trwałych albo nabycia wartości niematerialnych i prawnych,
- dokonania płatności:
- u podatników PIT – po likwidacji pozarolniczej działalności gospodarczej, po zmianie formy opodatkowania na zryczałtowaną formę opodatkowania określoną w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym albo w ustawie o podatku tonażowym, z tym że zmniejszenie kosztów uzyskania przychodów lub zwiększenie przychodów następuje za rok podatkowy, w którym nastąpiła likwidacja tej działalności, albo za rok podatkowy poprzedzający rok podatkowy, w którym nastąpiła zmiana formy opodatkowania,
- u podatników CIT – po zmianie formy opodatkowania na zryczałtowaną formę opodatkowania określoną w ustawie o podatku tonażowym, z tym że zmniejszenie kosztów uzyskania przychodów lub zwiększenie przychodów następuje za rok podatkowy poprzedzający rok podatkowy, w którym nastąpiła zmiana formy opodatkowania.
Zawiadomienie ZAW-NR
Możliwe jest uniknięcie negatywnych skutków dokonania zapłaty należności przelewem na rachunek inny niż zawarty na „białej liście”. Podatnik uniknie negatywnych konsekwencji, jeśli zapłata należności przez niego:
- zostanie dokonana przelewem na rachunek inny niż zawarty na dzień zlecenia przelewu na „białej liście”, a podatnik złoży przy pierwszej zapłacie należności przelewem na ten rachunek zawiadomienie ZAW-NR w terminie 7 dni od dnia zlecenia przelewu lub
- zostanie dokonana przelewem na rachunek banku lub rachunek spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej:
służący do dokonywania rozliczeń z tytułu nabywanych wierzytelności pieniężnych lub wykorzystywany do pobrania należności od nabywcy towarów lub usługobiorcy za dostawę towarów lub świadczenie usług, potwierdzone fakturą, i przekazania jej w całości albo części dostawcy towarów lub usługodawcy, lub prowadzony przez ten bank lub tę kasę w ramach gospodarki własnej, niebędący rachunkiem rozliczeniowym,
- jeżeli odpowiednio bank, spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa lub podmiot będący wystawcą faktury, wraz z informacją o numerze rachunku do zapłaty, przekażą podatnikowi informację, że rachunek wskazany do zapłaty jest powyższym rachunkiem, lub - została dokonana z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności, o którym mowa w ustawie o podatku od towarów i usług, lub
- wynika z faktury dokumentującej czynności z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, importu towarów, importu usług lub dostawy towarów rozliczanej przez nabywcę.
ZAW-NR należy złożyć, aby:
zaliczyć zapłatę należności na rachunek bankowy wystawcy faktury VAT do kosztów uzyskania przychodów w PIT i CIT oraz uwolnić się od odpowiedzialności solidarnej za zaległości podatkowe dostawcy towarów lub usługodawcy w VAT, związane z tą transakcją.
Zawiadomienie można złożyć w formie elektronicznej za pomocą e-Urząd Skarbowy: https://www.podatki.gov.pl/zawiadomienie-zaw-nr/
Formularz ZAW-NR można złożyć także w formie papierowej.
Aby złożyć zawiadomienie w imieniu innych podatników, konieczne jest posiadanie pełnomocnictwa ogólnego (PPO-1) lub szczególnego (PPS-1).
Ważne! Złożenie ZAW NR dotyczy rachunku, nie pojedynczej płatności.
W przypadku wysłania zawiadomienia o dokonaniu zapłaty na rachunek spoza „białej listy” podatnik nie będzie obowiązany dokonywać ponownie takiego zawiadomienia w sytuacji, gdyby kolejna wpłata była dokonana na ten sam rachunek, o którym podatnik już raz poinformował urząd skarbowy. Wystarczające jest jednorazowe zgłoszenie takiego rachunku do właściwego naczelnika urzędu skarbowego.
W interpretacji z 18 kwietnia 2025 r. (znak: 0111-KDIB1-1.4010.92.2025.2.AW dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej potwierdził, że jednokrotne złożenie przez spółkę zawiadomienia ZAW-NR, wskazującego numer rachunku bankowego banku (jako faktora), będzie skuteczne w odniesieniu do wszystkich kolejnych płatności spółki dokonywanych na ten rachunek bankowy, w odniesieniu do faktur od różnych dostawców spółki. W związku z tym nie znajdzie zastosowania sankcji przewidzianej w ustawie CIT.
Podstawa prawna:
objaśnienia podatkowe z 20 grudnia 2019 r. wykaz podatników VAT
